Ένας οίκος αξιολόγησης παρακολουθεί τις εξελίξεις (monitoring) και παράλληλα αξιολογεί και διαβαθμίζει (rating) την πιστοληπτική αξιοπιστία ενός Δημοσίου ή ενός Ιδιωτικού  φορέα που προχωρά στην έκδοση χρεογράφων (Κρατικά ή Εταιρικά Ομόλογα). Ανάλογα με τις εξελίξεις ένας οίκος αξιολόγησης αναβαθμίζει ή υποβαθμίζει την πιστοληπτική αξιοπιστία ενός εκδότη ομολόγων, γεγονός που έχει άμεση επίπτωση στο διαμορφούμενο ύψος των επιτοκίων δανεισμού που χρεώνεται. Όπως γίνεται έντονα ορατό και στην περίπτωση της παρούσας κρίσης χρέους της Ευρωζώνης. Τρεις είναι οι σημαντικοί οίκοι αξιολόγησης διεθνώς.

Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's που είναι ο αρχαιότερος όλων καθώς ιδρύθηκε το 1860. Με τη σημερινή όμως του μορφή του υπάρχει από το 1941 και μετά τη συγχώνευση του εκδοτικού οίκου Poor’s με τη Standard Statistics Bureau. Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s που ιδρύθηκε το 1909 και ο οίκος Fitch που ιδρύθηκε από το 1913.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΟΙΚΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

H σχετικά πρόσφατη μετωπική σύγκρουση κορυφαίων Ευρωπαίων Αξιωματούχων με τους τρεις μεγάλους οίκους αξιολόγησης έφερε στην επικαιρότητα την συζήτηση για τα όρια λειτουργία τους αλλά και για τον εν γένει ρόλο τους και τους σκοπούς που εξυπηρετούν. Πολλοί ζητούν τη δημιουργία ενός αυστηρότερου ρυθμιστικού πλαισίου για τους οίκους αξιολόγησης ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να δημιουργηθούν άμεσα αντίστοιχοι Ευρωπαϊκοί Οίκοι αξιολόγησης. 

Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΑΣ ΩΣ ΕΜΠΟΔΙΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΘΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΥΤΟΡΥΘΜΙΣΗΣ ΜΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ

Εκ πρώτης άποψης, το όλο θέμα μοιάζει σαν ένα άτυπο πόλεμο μεταξύ της ζώνης του ευρώ και του Αμερικάνικου δολαρίου. Είναι γεγονός ότι κάθε φορά που υπάρχει μια αρνητική εξέλιξη στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης το ευρώ διολισθαίνει άμεσα έναντι του δολαρίου. Κάτι όμως που δεν είναι απαραίτητα προς το συμφέρον των ΗΠΑ που θέλουν να χρησιμοποιήσουν το ‘φτηνό’ δολάριο για να βελτιώσουν τις εξαγωγές τους και να μειώσουν το εμπορικό τους έλλειμμα. Οι ΗΠΑ επίσης, τα τελευταία χρόνια, έχουν ‘ρίξει’ εκατοντάδες δις δολάρια στην οικονομία τους με την μορφή πακέτων ενίσχυσης. Παράλληλα, πολλές φορές στο παρελθόν οι επίσημες αρχές των ΗΠΑ έχουν αντιταχθεί έντονα στις αναλύσεις και τις πρακτικές των οίκων αξιολόγησης. Ενώ είναι επίσης βέβαιο ότι τα απόνερα από την κορύφωση της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης θα πέρναγαν με ευκολία τον Ατλαντικό, και θα μπορούσαν να απειλήσουν σοβαρά την σταθερότητα της Αμερικάνικης Οικονομίας που μαστίζεται επίσης από ελλείμματα και ένα μεγάλο Δημόσιο Χρέος. Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, η παρούσα κατάσταση δεν είναι μια διαμάχη των ΗΠΑ εναντίων της Ευρωζώνης αλλά μάλλον είναι μια διαμάχη ιδιωτικής κερδοσκοπίας.

Οι οίκοι αξιολόγησης είναι οργανισμοί και διοικούνται από άτομα. Άτομα που εμπλέκονται παράλληλα και με τον επιχειρηματικό στίβο και πιθανώς έχουν οικονομικά συμφέροντα από τις διεθνής διακυμάνσεις τόσο των spreads των CDS όσο και από τις διακυμάνσεις των διεθνών νομισματικών ισοτιμιών. Για να γίνει αντιληπτό το εύρος της πιθανής κερδοσκοπίας από εσωτερική πληροφόρηση, σημειώνεται ότι μικρές διακυμάνσεις της τάξης του 0,5% (50 μονάδες βάσης) σε μια αγορά ομολόγων μπορούν να επιφέρουν πολλαπλάσια κέρδη μέσω trading στις αγορές παραγώγων προϊόντων (ειδικά στα out-of-the-money συμβόλαια options). Επιπλέον, είναι γεγονός ότι τα αποτελέσματα μιας έκθεσης ενός Διεθνή Οίκου γίνονται γνωστά σε διάφορα εσωτερικά τμήματα έως και δύο εβδομάδες πριν ανακοινωθούν επίσημα στον τύπο. Από όλα τα παραπάνω, ο συνειρμός που δημιουργείται είναι αυτονόητος. Ίσως δικαιώνονται όλοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο παγκόσμιος χρηματοπιστωτικός κλάδος δεν μπορεί πια να ρυθμίζεται από μόνος του, όχι τουλάχιστον όσο τα περιθώρια κερδοσκοπίας στην αγορά παραγώγων είναι τόσο μεγάλα.

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ STANDARD & POOR’S

Κάθε οίκος αξιολόγησης διαθέτει και χρησιμοποιεί ξεχωριστό σύστημα διαβάθμισης για τα δανειζόμενα κράτη και τις επιχειρήσεις. Το σύστημα διαβάθμισης της Fitch Ratings έχει υιοθετηθεί και από την Standard & Poor’s. Το σύστημα αξιολόγησης της Moody’s διαφοροποιείται καθώς δεν ενσωματώνει απλώς την πιθανότητα χρεοκοπίας ενός Δημοσίου αλλά και το μέγεθος της ζημίας σε περίπτωση χρεοκοπίας. Η Standard & Poor’s ακολουθεί ένα σύστημα γραμμάτων για να διαβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα ενός Δημοσίου, από το «AΑΑ» (για τους ποιοτικότερες εκδόσεις ομολόγων με τον μικρότερο βαθμό ρίσκου) κα μέχρι το «C» που είναι και η χαμηλότερη διαβάθμιση που προβλέπει ο οίκος (υψηλότερου βαθμού ρίσκου). Η διαβάθμιση κατά «D» συνιστά περίπτωσης πιστωτικού γεγονότος και αδυναμία πληρωμής υποχρεώσεων.

Ενδεικτικά παρουσιάζονται οι κατηγορίες πιστοληπτικής διαβάθμισης της Standard & Poor’s:

1. ‘AAA’ — Η ανώτατη δυνατή αξιολόγηση
2. ‘AA’ — Πολύ μεγάλη ευκολία πληρωμής υποχρεώσεων
3. ‘A’ — Μεγάλη ευκολία πληρωμής υποχρεώσεων αλλά όχι άριστη οικονομική κατάσταση
4. ‘BBB’ — Ευκολία πληρωμής υποχρεώσεων αλλά ύπαρξη προβλημάτων της οικονομίας
5. ‘BBB‘ — Η χαμηλότερη κατηγορία επενδυτικής διαβάθμισης μετά ξεκινούν οι κατηγορίες υψηλού ρίσκου
6. ‘BB+’ — Η υψηλότερη διαβάθμιση για την κατηγορία διαβάθμισης υψηλού ρίσκου
7. ‘BB’ — Υψηλό ρίσκο σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα αλλά βραχυπρόθεσμα ασφάλεια πληρωμών
8. ‘B’ — Πολύ υψηλό ρίσκο σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα αλλά βραχυπρόθεσμα σχετική ασφάλεια πληρωμών
9. ‘CCC’ — Ύπαρξη ρίσκου ακόμα και σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα
10. ‘CC’ — Ύπαρξη μεγάλου ρίσκου ακόμα και σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα
11. ‘C’ — Ύπαρξη πολύ μεγάλου ρίσκου ακόμα και σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα
12. ‘D’ — Ύπαρξη πιστωτικού γεγονότος (credit event) και ανικανότητα πληρωμής υποχρεώσεων

ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ Παράγοντες που επηρεάζουν την πιστοληπτική ικανότητα ενός ΚΡΑΤΟΥΣ

Οι κύριοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την πιστοληπτική ικανότητα ενός Δημοσίου, είναι:

-Υπάρχων ύψος υποχρεώσεων Δημοσίου Τομέα

-Μακροοικονομικό Περιβάλλον (ΑΕΠ, Έλλειμμα, Πληθωρισμός, Ανεργία)

-Διαθεσιμότητα περιουσιακών στοιχείων και εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης Δημόσιου Τομέα

-Υπάρχων ύψος υποχρεώσεων Ιδιωτικού Τομέα

-Διάρθρωση και ρευστότητα του εγχώριου Τραπεζοασφαλιστικού Τομέα

-Διεθνής Κατάσταση Ανταγωνιστικότητας της οικονομίας

-Ιστορικό πληρωμών και ιστορική αξιοπιστία προβλέψεων

-Ιστορική διακύμανση επιτοκίων αποπληρωμής

-Προβλέψεις για την μελλοντική Καταναλωτική και -Αποταμιευτική συμπεριφορά μιας οικονομίας

-Πολιτικές εξελίξεις (political risk)

-Εξωγενής εξελίξεις και παράγοντες που διαμορφώνουν το ρίσκο (market risk και systemic risk)

Η πιστοληπτική διαβάθμιση αντιστοιχεί στην πιστοληπτική αξιοπιστία ενός Δημοσίου ενώ επηρεάζει άμεσα το επιτόκιο δανεισμού. Καθώς τα επιτόκια εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ρίσκο που συνεπάγεται η συγκεκριμένη επένδυση. Έτσι, ένα ομόλογο χαμηλής διαβάθμισης έχει υψηλό επιτόκιο (απόδοση), προκειμένου να προσελκύσει αγοραστές καθώς αποτελεί μη επισφαλή επένδυση. Αντίθετα, ένα ομόλογο υψηλής διαβάθμισης προσφέρει μικρότερο επιτόκιο, καθώς η επένδυση θεωρείται πολύ χαμηλού ρίσκου και οι αγοραστές είναι εύκολο να βρεθούν.

Γ. Πρωτονοτάριος

Συνδέσεις:

► Σύνδεση με ΟΟΣΑ

► Η σελίδα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων

Investment & Technology Solutions

Απαγορεύεται η ολική αναδημοσίευση, ή μερική αντιγραφή κειμένων και γενικότερα πληροφοριών που περιέχονται στις σελίδες του ιστοχώρου capitalinvest χωρίς την σχετική άδεια