Ο πιο συνηθισμένος λόγος αποτυχίας μιας επένδυσης είναι η αποτυχία ανίχνευσης και διαχείρισης του επενδυτικού κινδύνου που εμπεριέχεται σε αυτή. Ένα ευρύ φάσμα επενδυτικών κινδύνων (επενδυτικά ρίσκα) μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις ταμειακές ροές μιας επένδυσης στο μέλλον αλλά ακόμα μπορεί και να οδηγήσει στην ολική απώλεια του αρχικού επενδεδυμένου κεφαλαίου. Οι επενδυτικοί κίνδυνοι χωρίζονται σε δύο γενικές κατηγορίες, στους συστηματικούς και στους μη συστηματικούς κινδύνους. Οι συστηματικοί κίνδυνοι είναι δύσκολο να προβλεφθούν και κατά συνέπεια και να διαχειριστούν. Αντίθετα, οι μη συστηματικοί κίνδυνοι, μπορούν να προβλεφθούν και να μειωθούν μέσα από την εφαρμογή μιας σειρά τεχνικών διαφοροποίησης του κινδύνου (risk diversification) αλλά και μέσα από την χρήση διάφορων επενδυτικών εργαλείων...

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΡΙΣΚΟ: 10 ΠΗΓΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ

Στον χώρο των επενδύσεων δύο είναι οι σημαντικές παράμετροι που καθορίζουν την επιτυχία ενός εγχειρήματος, η μέση προβλεπόμενη απόδοση μιας επένδυσης, και το επενδυτικό ρίσκο. Η μέση προβλεπόμενη απόδοση μετρά τις μελλοντικές ταμειακές ροές μιας επένδυσης ενώ το ρίσκο μετρά την πιθανότητα αυτές οι ταμιακές ροές να αποκλίνουν των προβλέψεων. Οι κίνδυνοι που περικλείονται σε μια επένδυση χωρίζονται σε δύο γενικές κατηγορίες, στους συστηματικούς και στους μη συστηματικούς κινδύνους όπως αναλύεται παρακάτω.

 

 

 

(Ι) ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ (ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ)

Αν θέλουμε να διαχωρίσουμε όλους τους επενδυτικούς κινδύνους έτσι ώστε να μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε και να τους μειώσουμε. πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε ότι κάθε κίνδυνος διαφοροποιείται ανάλογα με την πηγή προέλευσης του. Έτσι λοιπόν μπορούμε να διακρίνουμε δυο βασικές κατηγορίες κινδύνων, τους συστηματικούς κινδύνους και τους μη-συστηματικούς κινδύνους. Οι συστηματικοί κίνδυνοι είναι δύσκολο να προβλεφθούν και συνεπώς να διαχειριστούν. Αντίθετα, οι μη συστηματικοί κίνδυνοι, μπορούν να προβλεφθούν και να μειωθούν μέσα από την εφαρμογή μιας σειρά τεχνικών διαφοροποίησης του κινδύνου (risk diversification) και μέσα από την χρήση χρηματοοικονομικών επενδυτικών εργαλείων (π.χ. αγορά παραγώγων προϊόντων).

Α. Συστηματικός Κίνδυνος (Systematic Risk) ονομάζεται ο κίνδυνος ο οποίος δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με οποιοδήποτε τρόπο και συνεπώς είναι εξαιρετικά δύσκολη η διαχείριση και η μείωση του. Σε αυτή την κατηγορία κινδύνων περιλαμβάνονται κίνδυνοι από γεγονότα προερχόμενα από το γενικότερο μακροοικονομικό περιβάλλον. Για παράδειγμα μια απρόσμενη νομοθετική αλλαγή με περιεχόμενο που επηρεάζει σοβαρά μια επένδυση ή σε πιο υπερβολικό βαθμό το ενδεχόμενο μιας πολεμικής σύραξης.

Β. Μη-Συστηματικός Κίνδυνος (Unsystematic Risk) ονομάζεται ο κίνδυνος ο οποίος μπορεί να προβλεφθεί σε μια επένδυση. Ο μη-συστηματικός κίνδυνος μπορεί να εξαλειφθεί μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται διαφοροποίηση κινδύνου (risk diversification). Η λογική είναι απλή και μπορεί να αποτυπωθεί στη φράση «μην βάζεις όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι». Οι διαδικασίες διαφοροποίησης του κινδύνου είναι εξαιρετικά σημαντικές σε όλες τις μορφές επενδύσεων και ειδικά στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια με μεγάλη έκθεση σε χρεόγραφα όπως χαρτοφυλάκια ομολόγων και μετοχών.

                                                          

(ΙΙ) 10 ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΥΝ

Καταγράψαμε όλες τις σημαντικές κατηγορίες επενδυτικών κινδύνων, ανεξαρτήτως της μορφής επένδυσης, και σας τις παρουσιάζουμε παρακάτω:

 

1. Επιχειρηματικός Κίνδυνος (Business Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο επιχειρηματικός κίνδυνος: Όλες τις επιχειρηματικές κινήσεις αλλά και επενδύσεις σε εταιρικές μετοχές και εταιρικά ομόλογα

Πως αντιμετωπίζεται ο επιχειρηματικός κίνδυνος: Διασπορά κινδύνου σε διαφορετικές επιχειρήσεις

Ο επιχειρηματικός κίνδυνος είναι συνδεδεμένος με την ίδια την επιχειρηματικότητα. Προκαλείται από το είδος των εργασιών μιας επιχείρησης και αφορά τον κίνδυνο μια επιχείρηση να έχει στο μέλλον μικρότερα εισοδήματα από αυτά που προσδοκά. Οι πηγές του επιχειρηματικού κινδύνου αφορούν τόσο εσωγενείς όσο και εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν μια επιχείρηση. Παράγοντες όπως αλλαγές στο περιβάλλον του ανταγωνισμού αλλά και απρόσμενες μεταβολές και αποχωρήσεις στο επίπεδο της διοίκησης μιας επιχείρησης μπορεί να προκαλέσουν αυξημένο επιχειρηματικό κίνδυνο.

 

2. Κίνδυνος της Αγοράς (Market Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο κίνδυνος της αγοράς: Όσες επενδύσεις συνδέονται με τις διακυμάνσεις των τιμών μιας αγοράς

Πως αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος της αγοράς: Χρήση παραγώγων προϊόντων (π.χ. options, futures και swaps)

Ο κίνδυνος της αγοράς είναι ο κίνδυνος που προέρχεται από τη μεταβολή των τιμών ενός προϊόντος / ων στις διεθνείς ή στις τοπικές αγορές. Αποτελεί μια από τις πιο συχνές μορφές επενδυτικού κινδύνου και μπορεί να οφείλεται σε μια μεγάλη σειρά παραγόντων που αφορούν απότομες μεταστροφές της προσφοράς και της ζήτησης ενός προϊόντος και κατά συνέπεια απότομες μεταβολές στις τιμές πώλησης του. Για παράδειγμα μια φυσική καταστροφή ή ένα ατύχημα σε μια εξέδρα άντλησης πετρελαίου στην Βόρεια θάλασσα μπορεί να προκαλέσει μια σημαντικότατη αύξηση της διεθνούς τιμής του πετρελαίου. 

 

3. Πιστωτικός Κίνδυνος (Credit Risk ή Default Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο πιστωτικός κίνδυνος: Όλες τις μορφές επενδύσεων στις ημέρες μας

Πως αντιμετωπίζεται ο πιστωτικός κίνδυνος: Υψηλή διασπορά οφειλετών και Credit Ratings οφειλετών

Ο πιστωτικός κίνδυνος περιλαμβάνεται σε όλες τις συναλλαγές που εμπεριέχουν μελλοντικές πληρωμές και αφορά το ενδεχόμενο αθέτησης μιας προσυμφωνημένης συμφωνίας / συναλλαγής. Ο κίνδυνος της αθέτησης (μη πληρωμής) μιας συναλλαγής συναντάται ευρέως στις ημέρες μας, ειδικά στον τραπεζικό κλάδο που τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει έντονα φαινόμενα διαγραφής μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η αθέτηση μιας συμφωνίας υπό την άρνηση πληρωμής επηρεάζει δυσμενώς τις ταμειακές ροές μιας επένδυσης (cash-flows) αλλά και συνήθως υποχρεώνει την μερική διαγραφή στοιχείων του ενεργητικού και συνεπώς την μείωση της λογιστικής αξίας μιας επένδυσης.

 

4. Κίνδυνος Ρευστότητας (Liquidity Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο κίνδυνος ρευστότητας: Πραγματικές επενδύσεις (π.χ. ακίνητα) αλλά και αϋλες επενδύσεις σε διαπραγματεύσιμες αξίες με χαμηλή εμπορευσιμότητα

Πως αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος ρευστότητας: Διεξοδικές προβλέψεις ταμειακών ροών (cash-flows analysis) και επικέντρωση σε επενδύσεις που είναι άμεσα ρευστοποιήσιμες

Στην οικονομική ορολογία ρευστότητα ονομάζεται η άμεση διαθεσιμότητα χρήματος από μια οικονομική οντότητα. Ο κίνδυνος ρευστότητας αφορά την αδυναμία ρευστοποίησης μιας επένδυσης και κατά συνέπεια την αδυναμία συγκέντρωσης ρευστότητας. Η έλλειψη ρευστότητας μιας οντότητας μπορεί να προκαλέσει ως αποτέλεσμα την αθέτηση κάποιων συμφωνιών πληρωμής. Όταν οι ρήτρες αθέτησης είναι πολύ αυστηρές, η έλλειψη ρευστότητας μπορεί να οδηγήσει μια οικονομική οντότητα ακόμα και στην καταστροφή. Συνεπώς μια κερδοφόρα επένδυση δεν πρέπει να είναι μόνο ασφαλής και κερδοφόρα, αλλά και να είναι εύκολα ρευστοποιήσιμη. Εύκολα ρευστοποιήσιμες είναι ιδιαίτερα οι επενδύσεις σε αϋλους διαπραγματεύσιμους τίτλους (ομόλογα, μετοχές, νομίσματα, πολύτιμα μέταλλα, παράγωγα προϊόντα κτλ) με την εξαίρεση αξιών που παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαμηλή εμπορευσιμότητα (π.χ. οι περιφερειακές μετοχές μιας χρηματιστηριακής αγοράς).

 

5. Κίνδυνος Επιτοκίου (Interest Rate Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο κίνδυνος επιτοκίου: Όλες τις μορφές επενδύσεων

Πως αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος επιτοκίου: Χρήση παραγώγων προϊόντων αλλά και στην περίπτωση χρήσης τραπεζικού δανεισμού, επιλογή δανειακών προϊόντων σταθερού επιτοκίου

Το ύψος του επιτοκίου μιας οικονομίας διαμορφώνεται από την κεντρική της τράπεζα (ΕΚΤ στην ευρωζώνη) και αποτελεί το πιο σημαντικό μέτρο σύγκρισης κάθε επένδυσης. Όταν τα επιτόκια ανεβαίνουν οι επενδύσεις γίνονται λιγότερα ελκυστικές καθώς αυξάνεται αυτό που ονομάζεται εναλλακτικό κόστος επένδυσης. Ένας επενδυτής μπορεί να εξασφαλίσει μια μεγάλη και σίγουρη απόδοση σε έναν αποταμιευτικό λογαριασμό άρα αναβάλει άλλες εναλλακτικές επενδυτικές αποφάσεις. Όταν τα επιτόκια μιας οικονομίας ανεβαίνουν η αξία των επενδύσεων σε αυτή την οικονομία υποχωρούν. Ο κίνδυνος επιτοκίου αφορά την μείωση της αξίας μιας επένδυσης στο μέλλον εξαιτίας μιας ενδεχόμενης ανόδου των επιτοκίων.

 

6. Χρηματοοικονομικός Κίνδυνος (Financial Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος: Όλες τις μορφές επενδύσεων που εμπεριέχουν την χρήση ξένων κεφαλαίων

Πως αντιμετωπίζεται ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος: Περιορισμός δανειακών ανοιγμάτων, μετατροπή βραχυπρόθεσμου σε μακροπρόθεσμου δανεισμού, χρήση δανείων balloon 

Ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος περιλαμβάνει τους κινδύνους που προέρχονται από την χρηματοδότηση μιας επένδυσης με ξένα (π.χ. δανειακά) κεφάλαια. Η αύξηση του τραπεζικού δανεισμού μιας επιχείρησης για παράδειγμα αυξάνει τον κίνδυνο να μην μπορεί να αποπληρώσει στο μέλλον τις υποχρεώσεις της. Όσο αφορά την Ελλάδα, ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος είναι εξαιρετικά αυξημένος στις ημέρες μας για αρκετές επιχειρήσεις.

7. Κίνδυνος Πληθωρισμού (Inflation Risk ή Purchasing Power Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο κίνδυνος πληθωρισμού: Όλες τις μορφές επενδύσεων σε μια οικονομία

Πως αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος πληθωρισμού: Διασπορά επενδύσεων σε διαφορετικές οικονομίες

Όταν ο πληθωρισμός σε μια οικονομία αυξάνει σημαίνει πως οι τιμές εκτοξεύονται και συνεπώς η αγοραστική δύναμη μιας οικονομικής οντότητας μειώνεται. Ο πληθωρισμός θεωρείται από πολλούς ως συγκεκαλυμμένος φόρος. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι θεωρούμενες ως "ασφαλείς" επενδύσεις σταθερού εισοδήματος, όπως οι τραπεζικές καταθέσεις και τα κρατικά ομόλογα είναι πιο επιρρεπείς στην φθορά του κινδύνου του πληθωρισμού. Αντίθετα, "επισφαλείς" επενδύσεις, όπως οι μετοχές και τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια, είναι πιθανότερο σε μεσοπρόθεσμη βάση να διατηρήσουν την πραγματική αξία τους.

 

8. Συναλλαγματικός Κίνδυνος (Exchange Rate Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο συναλλαγματικός κίνδυνος: Όλες τις μορφές επενδύσεων που πραγματοποιούνται (ή που αφορούν πληρωμές) σε ξένα νομίσματα

Πως αντιμετωπίζεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος: Διασπορά επενδύσεων σε διαφορετικά νομίσματα αλλά και αντιστάθμιση ρίσκου (hedging) μέσω της αγοράς παραγώγων προϊόντων 

Ο συναλλαγματικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος απώλειας μέρους της αξίας μιας επένδυσης εξαιτίας της μεταβολής της συναλλαγματικής ισοτιμίας που υπόκειται η επένδυση. Για παράδειγμα εάν κάποιος επενδυτής που βρίσκεται στην ζώνη του ευρώ επενδύσει αγοράζοντας ένα εταιρικό ομόλογο στις Η.Π.Α., αν το δολάριο υποχωρήσει 10% σε σχέση με το ευρώ αυτομάτως η αξία του εταιρικού ομολόγου θα απολέσει το 10% της αξίας της. Ο συναλλαγματικός κίνδυνος είναι έντονος για τις εμπορικές εταιρείες που λειτουργούν ως εισαγωγείς / εξαγωγείς σε μια οικονομία.

 

9. Πολιτικός Κίνδυνος (Political Risk ή Country Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο πολιτικός κίνδυνος: Όλες τις μορφές επενδύσεων σε μια οικονομία

Πως αντιμετωπίζεται ο πολιτικός κίνδυνος: Διασπορά επενδύσεων σε διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας αλλά και σε διαφορετικές οικονομίες

Ο πολιτικός κίνδυνος εμπεριέχει απότομες μεταβολές κυρίως νομοθετικού χαρακτήρα που μπορούν να επηρεάσουν άμεσα ή έμμεσα μια επένδυση. Για παράδειγμα η κυβέρνηση μιας χώρας εισαγάγει νομοθεσία που απαγορεύει την εισαγωγή ενός προϊόντος από το εξωτερικό ή απελευθερώνει μια αγορά από τα κρατικά εμπόδια εισόδου (barriers to entry). Ως ακραίο παράδειγμα πολιτικού κινδύνου αναφέρεται το ενδεχόμενο πολέμου ή ακόμα και εισαγωγή νομοθεσιών για κρατικοποιήσεις εταιρειών όπως έγιναν τις τελευταίες δεκαετίας σε χώρες όπως η Κούβα, το Ιράν και η Βενεζουέλα. Κατά κανόνα οι Δυτικές Οικονομίες εμπεριέχουν μικρότερο πολιτικό ρίσκο από ότι οι οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης, της Ασίας, της Νότιας Αμερικής και ειδικά της Αφρικής που είναι παραδοσιακά πιο ασταθείς.

 

10. Συστημικός Κίνδυνος (Systemic Risk)

Ποιες επενδύσεις αφορά ο συστημικός κίνδυνος: Όλες τις μορφές επενδύσεων

Πως αντιμετωπίζεται ο συστημικός κίνδυνος: Κατά περίπτωση με την αγορά χρυσού

Ο συστημικός κίνδυνος αφορά τον κίνδυνο κατάρρευσης ενός οικονομικού συστήματος. Αναφέρεται σε κάθε οικονομία ξεχωριστά αλλά καθώς οι αγορές είναι πλέον πλήρως παγκοσμιοποιημένες και λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία είναι πολύ εύκολο η κατάρρευση μιας χώρας να εξαπλωθεί τάχιστα σε όλον τον κόσμο. Ο συστημικός κίνδυνος είναι αρκετά δύσκολο να επαληθευθεί, όταν όμως επαληθεύεται τα αποτελέσματα του είναι συνήθως καταστροφικά και μπορούν να οδηγήσουν ακόμα στην απώλεια όλου του αρχικού κεφαλαίου ενός επενδυτή.

 

Ανάλογα με το συγκεκριμένο χαρακτήρα κάθε επένδυσης είναι δυνατόν να ανιχνεύσουμε μια σειρά επιπλέον ‘ειδικών’ κινδύνων. Πολλά επενδυτικά εργαλεία χρησιμοποιούνται για την μέτρηση των 'ειδικών' κινδύνων όπως ο δείκτης Beta που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του κινδύνου μιας χρηματιστηριακής αξίας ή ενός hedge fund.

Η διεξοδική ανάλυση των επενδυτικών κινδύνων (risk analysis) πρέπει να προηγείται πριν από οποιαδήποτε επενδυτική απόφαση και να περιλαμβάνεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο διαχείρισης του κινδύνου ενός επενδυτή (risk management).  

 

 

» Περισσότερα για τις Επενδύσεις στις Διεθνείς Αγορές στο TradingCenter

 

◘ Γ. Πρωτονοτάριος

Capitalinvest.gr

Απαγορεύεται η ολική αναδημοσίευση, ή μερική αντιγραφή κειμένων και γενικότερα πληροφοριών που περιέχονται στις σελίδες του ιστοχώρου χωρίς την σχετική άδεια.