Παρουσιάζεται η καλλιέργεια ενός δέντρου με μεγάλες οικονομικές προοπτικές ανάπτυξης, της Στέβιας. Ένα δέντρο εύκολα προσαρμόσιμο στο Ελληνικό κλίμα αλλά και που μπορεί να ευδοκιμήσει σε αμμώδη και μικρής γονιμότητας εδάφη. Τα φύλλα της Στέβιας έχουν 35 έως 40 φορές μεγαλύτερη γλυκύτητα από τη ζάχαρη χωρίς θερμίδες και υδατάνθρακες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση  αποτελεί μια μεγάλη αγορά κατανάλωσης ζάχαρης και γλυκαντικών ουσιών όπου η χρήση ζάχαρης φτάνει τους 31 εκατ. τόνους ετησίως όταν η παγκόσμια κατανάλωση συνολικά ανέρχεται σε 160 εκατ. τόνους. Ήδη στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας αλλά και ιδιώτες με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ - ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΕΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στις εναλλακτικές γεωργικές καλλιέργειες που θα μπορούσαν να αποφέρουν σημαντικά έσοδα σε νέους αγρότες και όχι μόνο, παρουσιάζεται η καλλιέργεια της Στέβιας. Πρόκειται για μια καλλιέργεια με μεγάλες οικονομικές προοπτικές ανάπτυξης στην Ελλάδα καθώς η καθώς οι κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες της χώρας ευνοούν την ανάπτυξη της.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΤΟ ΤΗΣ ΣΤΕΒΙΑΣ

Η Στέβια (βοτανικό όνομα Stevia Rebaudiana) είναι είδος φυτού με προέλευση τη Βραζιλία και την Παραγουάη. Πρόκειται για μικρό ποώδη θάμνο που ανήκει στην οικογένεια φυτών Asteraceae και συγγενεύει με φυτά όπως τα χρυσάνθεμα, το χαμομήλι, το αντίδι, ο ηλίανθος και η μαργαρίτα. Η  ουσία που περιέχει και  η οποία ονομάζεται στεβιόζη ή στεβιόλη έχει πολλές φορές μεγαλύτερη γλυκαντική δύναμη από την κανονική ζάχαρη και η χρήση της ως εναλλακτική γλυκαντική ουσία έχει καθιερωθεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού.

Η γλυκιά γεύση των φύλλων της είναι γνωστή εδώ και αιώνες στους αυτόχθονες της Ν. Αμερικής ως φυσικό γλυκαντικό. Τα φύλλα του περιέχουν γλυκαντικές ουσίες που λέγονται γλυκοζίτες. Τα τελευταία χρόνια το φυτό Στέβια και τα γλυκαντικά που προέρχονται από τα φύλλα του τράβηξαν την προσοχή εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης σε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και θερμίδες. Τα φύλλα του φυτού και τα γλυκαντικά που προέρχονται από αυτό έχουν πολλαπλάσια γλυκύτητα από τη ζάχαρη (35 έως 40 φορές περισσότερο γλυκά), δεν αποδίδουν ενέργεια (θερμίδες) και δεν περιέχουν υδατάνθρακες.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ  ΤΗΣ ΣΤΕΒΙΑΣ

Η Ιαπωνία είναι η χώρα που από τη δεκαετία του 1970 χρησιμοποιεί την τη Στέβια ως γλυκαντική ουσία στη βιομηχανία τροφίμων και αναψυκτικών. Όπως προαναφέρθηκε στη Νότια Αμερική (Βραζιλία, Παραγουάη, Αργεντινή) η χρήση της είναι ευρέως διαδεδομένη εδώ και αιώνες. Το 2008 ο Αμερικάνικος Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (U.S. Food and Drugs Administration – F.D.A.) αναγνώρισε τη Στέβια ως ασφαλές προς χρήση προϊόν. Στην Ευρώπη, η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα που ενέκρινε τη χρήση της το 2009 ως γλυκαντική ουσία για να έλθει επίσημα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2011 να  εγκρίνει τη χρήση γλυκοζιτών στεβιόλης ως γλυκαντικής ύλης σε ποτά και τρόφιμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση  αποτελεί μια πολύ μεγάλη αγορά κατανάλωσης ζάχαρης και γλυκαντικών ουσιών όπου η χρήση ζάχαρης αγγίζει τους  τριάντα ένα εκατομμύρια τόνους όταν η παγκόσμια κατανάλωση ανέρχεται στα εκατόν εξήντα εκατομμύρια τόνους ( περίπου το 20%).

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ ΤΗΣ ΣΤΕΒΙΑΣ

Η Στέβια στην άγρια της κατάσταση είναι ένα πολυετές φυτό που φυτρώνει σε αμμώδη, μικρής γονιμότητας εδάφη στις άκρες ποταμών και ρεμάτων. Αυτό δείχνει ότι δεν είναι ένα ιδιαίτερα απαιτητικό φυτό όσον αφορά τις συνθήκες ανάπτυξης του. Χωρίς κλάδεμα γίνεται περίπου 60 εκ. ψηλό. Οι ανάγκες του σε έδαφος είναι αρκετά περιορισμένες οπότε οποιοδήποτε μείγμα για γλάστρες με ουδέτερο ή ελαφρά όξινο είναι κατάλληλο. Η Στέβια είναι τρυφερό φυτό που δεν αντέχει το χειμερινό ψύχος. Σε βόρειες χώρες καλλιεργείται ως μονοετές αλλά σε χώρες όπως η Ελλάδα μπορεί να καλλιεργηθεί ως τρυφερό πολυετές και με μια μικρή προστασία κατά τις ημέρες του χειμώνα με τις χαμηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να επιβιώσει για όλο το έτος. Έχει χαμηλές απαιτήσεις σε λίπανση και άρδευση ενώ είναι ιδιαίτερα ανθεκτική σε έντομα και ασθένειες. Για να αναπτυχθεί το φυτό της Στέβιας το κόστος παραγωγής είναι ιδιαίτερα χαμηλό καθώς απαιτείται χαμηλή κατανάλωση νερού και λιπάσματος και η συγκομιδή είναι πολύ εύκολη.

Η βιολογία, ο χαρακτήρας αλλά και η χώρα από την οποία προέρχεται η Στέβια την κάνουν ένα ιδανικό φυτό για καλλιέργεια καθώς οι χώρες από τις οποίες προέρχεται έχουν κλίμα όπως το Ελληνικό, ενώ οι εδαφικές της ανάγκες εύκολα μπορούν να καλυφθούν από μια πληθώρα Ελλαδικών εδαφών. Αυτή την στιγμή μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες όσον αφορά την καλλιέργεια της Στέβιας είναι η εξεύρεση σπόρων.

Για την εμπορική της εκμετάλλευση η καλλιέργεια του φυτού Στέβια ξεκινάει σε θερμοκήπια (Μάρτιος – Απρίλιος) όπου φυτεύεται μόσχευμα της ρίζας του φυτού. Την άνοιξη (Μάιος), μόλις τα νέα φυτά φθάσουν σε ύψος 7 με 10 εκατοστά, μεταφυτεύονται σε χωράφια. Μόλις ανθίσουν (Σεπτέμβριος), τα φύλλα τους συλλέγονται με το χέρι, αποξηραίνονται και συσκευάζονται σε δεμάτια. Καθώς, όπως προαναφέρθηκε πρόκειται για καλλιέργεια με μειωμένες απαιτήσεις σε σχέση με άλλες όπως π.χ. ο καπνός ,ενδείκνυται για βιολογική ή ολοκληρωμένη καλλιέργεια.

ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΕΒΙΑΣ

Η συστηματική και δυναμική καλλιέργεια της Στέβιας μπορεί να αποφέρει έσοδα της τάξεως των 900-1.000 ευρώ ανά στρέμμα. Παίρνοντας ως μέτρο τις αντίστοιχες τιμές στο εξωτερικό, τόσο για τα φύλλα της όσο και για τη γλυκαντική της ουσία η Στέβια μπορεί να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητικό εισόδημα στον παραγωγό. Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα με εχθρούς ή ασθένειες ενδείκνυται για βιολογική ή ολοκληρωμένη παραγωγή και έτσι θεωρείται πράσινη καλλιέργεια. Επίσης το κόστος προετοιμασίας είναι εξαιρετικά χαμηλό γεγονός το οποίο δεν αποτελεί εμπόδιο για την ενασχόληση με το αντικείμενο για κάποιο νέο καλλιεργητή. Σύμφωνα με στοιχεία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το αρχικό κόστος ανά στρέμμα υπολογίζεται στα τετρακόσια ευρώ για τον πρώτο χρόνο, το οποίο τα επόμενα έτη έχει πτωτική πορεία. Η τιμή ανά κιλό αποξηραμένων φύλλων κυμαίνεται από 1 έως και 2,5 ευρώ, με την παραγωγή ανά στρέμμα να αρχίζει από 100-150 κιλά και να καταλήγει σε 400-450 κιλά, εφόσον ο καλλιεργητής εφαρμόζει όλους τους κανόνες.

Εδώ θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στο Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το οποίο ξεκίνησε εδώ και κάποια χρόνια (2005 – 2010), την πειραματική καλλιέργεια του φυτού της Στέβιας σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και έβγαλε όλα αυτά τα πολύτιμα συμπεράσματα τα οποία και αναφέρονται στο παρόν άρθρο.

ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ ΤΗΣ ΣΤΕΒΙΑΣ

Τα βασικότερα πλεονεκτήματα του συγκεκριμένου φυτού και των προϊόντων του εντοπίζονται στα εξής:

Α) Γλυκαντική ύλη με χαμηλές θερμίδες

Τα γλυκαντικά που προέρχονται από Στέβια αποδίδουν μηδενικές θερμίδες και μπορούν να αποτελέσουν επιλογή για τους ανθρώπους που θέλουν να μειώσουν ή να διατηρήσουν το βάρος τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα γλυκαντικά με λίγες ή μηδενικές θερμίδες μπορούν να συμβάλλουν στον έλεγχο του βάρους, αφού μειώνουν το θερμιδικό περιεχόμενο της δίαιτας και διατηρούν την ευχαρίστηση στο διαιτολόγιο βοηθώντας τους ανθρώπους να ακολουθούν τη δίαιτά τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Β) Κατάλληλη προς χρήση για διαβητικούς

Τα γλυκαντικά από Στέβια δεν περιέχουν υδατάνθρακες και δεν επηρεάζουν τη γλυκόζη στο αίμα, επομένως μπορούν να καταναλωθούν από ανθρώπους με διαβήτη. Επίσης δεν αποδίδουν ενέργεια (θερμίδες) και μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση ή τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους, μια πολύ σημαντική παράμετρο για τον έλεγχο του διαβήτη και των επιπλοκών του.

Γ) Αποτελεσματική χρήση για σειρά ιατρικών παθήσεων

Πρόσφατες έρευνες έχουν αξιολογήσει την επίδραση της Στέβια στην παχυσαρκία,  στο διαβήτη και την υπέρταση. H ημερήσια πρόσληψη rebaudioside-A (συστατικό ρεμπιάνας) δεν έχει καμία επίδραση σε ανθρώπους με φυσιολογική και χαμηλή συστολική πίεση ή ασθενείς με ήπια έως μέτρια υπέρταση. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η καθημερινή κατανάλωση του γλυκαντικού Στέβια (σε δόσεις που ισούνται ή υπερβαίνουν την Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη) δεν επηρεάζει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και είναι καλά ανεκτό από άτομα με διαβήτη τύπου 2 .

Σε πολυκεντρική διπλή-τυφλή κλινική μελέτη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο (placebo) αξιολογήθηκε η ημερήσια κατανάλωση 1.000 mg ρεμπιάνας (εκχύλισμα Στέβιας) για ένα διάστημα 16 εβδομάδων. Στη μελέτη συμμετείχαν 122 άντρες και γυναίκες με διαβήτη τύπου 2. Μετά από 16 εβδομάδες ημερήσιας κατανάλωσης εκχυλίσματος Στέβιας ή εικονικού φαρμάκου (κυτταρίνη), δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη. Το εκχύλισμα Στέβιας δεν είχε καμία επίδραση στη γλυκόζη νηστείας, στην ινσουλίνη, στα λιπίδια αίματος και το πεπτίδιο C.

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ  ΣΤΕΒΙΑΣ

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη χρήση Στέβιας σε τρόφιμα και ποτά και οι μεγάλες προοπτικές που ανοίγονται για την καλλιέργεια της στον Ελλαδικό χώρο έχουν ωθήσει το Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης να εξετάζει την ένταξη της σε χρηματοδοτικά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης για την επόμενη χρονιά. Οι επιδοτήσεις θα αφορούν τόσο στο επίπεδο της καλλιέργειας όσο και στο επίπεδο της μεταποίησης των προϊόντων του φυτού. Αυτή τη στιγμή πάντως δεν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα που να επιδοτεί την καλλιέργεια ή τη μεταποίηση του συγκεκριμένου φυτού.

ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ:

► Η ιστοσελίδα του Υπουργείου Γεωργίας

► eustas.org

► Ιστοσελίδα του εξωτερικού για το Στέβια

Capitalinvest.gr

Απαγορεύεται η ολική αναδημοσίευση, ή μερική αντιγραφή κειμένων και γενικότερα πληροφοριών που περιέχονται στις σελίδες του ιστοχώρου χωρίς την σχετική άδεια.