Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την παράδοση από την BlackRock στην Τράπεζα της Ελλάδος της διαγνωστικής μελέτης για τις Ελληνικές Τράπεζες, όταν στο Ελληνικό χρηματιστήριο συνεχίζεται ακατάπαυστα η πτώση των τιμών των τραπεζικών μετοχών. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης τονίζουν πως το Ελληνικό πιστωτικό σύστημα θα παραμείνει υπό πίεση. Η πρόσφατη δήλωση του διευθύνοντα συμβούλου της Εθνικής Τράπεζας ότι το 2012 θα είναι μια ακόμα δυσκολότερη χρονιά για τις Ελληνικές Τράπεζες αντικατοπτρίζει την αγωνία των κορυφαίων παραγόντων του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος για το μέλλον...

ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΤΟ 2012 ΚΑΙ Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ BLACKROCK

Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την παράδοση της διαγνωστικής μελέτης από την BlackRock (έως τις 15 Ιανουαρίου) για τις Ελληνικές Τράπεζες στην Τράπεζα της Ελλάδος ενώ παράλληλα στο χρηματιστήριο συνεχίζεται ακατάπαυστα η πτώση των τιμών των Ελληνικών Τραπεζών. Οι μεγάλοι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης τονίζουν πως το Ελληνικό πιστωτικό σύστημα θα παραμείνει υπό πίεση εξαιτίας της επιδείνωσης της ύφεσης και της παρατεταμένης κρίσης χρέους της χώρας. Η πρόσφατη δήλωση του διευθύνοντα συμβούλου της Εθνικής Τράπεζας ότι το 2012 θα είναι ακόμα δυσκολότερη χρονιά για τις Ελληνικές Τράπεζες αντικατοπτρίζει την αγωνία του ιδίου αλλά και των κορυφαίων παραγόντων του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος για τις επερχόμενες εξελίξεις.

∟ Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ BLACKROCK ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Με άξονα την διαγνωστική μελέτη της BlackRock η οποία θα παραδοθεί στην Τράπεζα της Ελλάδος έως τα μέσα του Ιανουαρίου, το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα, στο σύνολο του, θα ακολουθήσει μια σειρά ενεργειών οι οποίες  σε γενικές γραμμές θα είναι οι εξής:

α) Αξιολόγηση από την ΤτΕ της διαγνωστικής μελέτης της BlackRock, συνυπολογίζοντας και τα στοιχεία των Ελληνικών τραπεζών, ώστε στα τέλη Φεβρουαρίου να ανακοινωθεί επίσημα ποιο θα είναι το ύψος των νέων προβλέψεων για επισφαλή δάνεια, για κάθε τράπεζα ξεχωριστά, τα οποία και θα καταμεριστούν σε βάθος τριετίας.

β) Εν συνεχεία και εφόσον έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων (PSI) οι τράπεζες θα πρέπει να παρουσιάσουν σχέδια ανακεφαλαιοποίησης και business plans τα οποία και καλούνται να πραγματοποιήσουν μέχρι τα τέλη του Φθινοπώρου του 2012.

 

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΡΕΧΟΝΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

Μέσα από τα σημερινά προβλήματα του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος ξεχωρίζουν:

1. Η απόσυρση μεγάλου ποσού καταθέσεων, μεγέθους 80 δις ευρώ μεταξύ 2009 – 2011 (εκ των οποίων τα 55 δις από το τέλος του 2009) λόγω κρίσης, αβεβαιότητας για τις εξελίξεις σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και φυγής κεφαλαίων.
2. Το μεγάλο μερίδιο (περίπου 60 δις ευρώ) απαξιωμένων ελληνικών κρατικών ομολόγων στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια.
3. Το σημαντικό πρόβλημα ρευστότητας και μεγάλος βαθμός εξάρτησης από την ΕΚΤ καθώς αποτελεί σήμερα το κύριο δανειστή τους σε αντιδιαστολή με τον παλαιό και εύκολο τρόπο δανεισμού τους (μέσω της διατραπεζικής αγοράς).
4. Η σημαντική αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και ταυτόχρονη αύξηση των επισφαλειών και το 2012
5. Οι νέες και σοβαρές πιέσεις από το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων (PSI) και ενδεχόμενο μεγαλύτερου κουρέματος του Δημόσιου Χρέους.
6. Οι σοβαρές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης μέσω ΤΧΣ – EFSM παρά τα πακέτα βοήθειας τα οποία έχουν ήδη δοθεί.
7. Η συρρίκνωση των μετοχικών αξιών και των χρηματιστηριακών κεφαλοποιήσεων με συνέπεια την δυσχέρεια υλοποίησης μελλοντικών αυξήσεων κεφαλαίου.

 

ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ ΔΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΥΞΗΣΗ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΩΝ ΤΟ 2012

Ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα για τις Ελληνικές Τράπεζες, με κοινωνικές προεκτάσεις, πέρα των καθαρά οικονομικών, είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Το 2012 θα συνεχίσει να αυξάνεται το ποσοστό τους σε σχέση με το σύνολο των δανείων. Ξένοι οίκοι αξιολόγησης αναφέρουν πως το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα αυξηθεί, από το 15% που έχει υπολογιστεί για το τέλος του 2011, στο 20% το 2012. Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανήλθαν στο τέλος Ιουνίου στο 12,8%, που αντιστοιχεί σε ποσό ύψους 32,2 δις ευρώ. Η οικονομική ύφεση, η  συνεχιζόμενη και αυξανόμενη φορολογία οδηγούν μαθηματικά στην μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και στην εμφάνιση φαινομένων όπου ακόμη και οι καλοί και συνεπείς πελάτες, τώρα πλέον, να αντιμετωπίζουν προβλήματα αποπληρωμής ή και ακόμη να αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Αυτό θα οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσα στο 2012 κάτι που μεταφράζεται ποσοτικά, σε ποσά ύψους περί τα 50 δις ευρώ (πρόσφατη έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας Ελλάδος).

 

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΤΟ 2012

Οι τράπεζες τα χρόνια προ κρίσης αποτελούσαν την ατμομηχανή τόσο της Ελληνικής Οικονομίας όσο και του Ελληνικού Χρηματιστηρίου. Οι χορηγήσεις δανείων συντελούσαν στην πραγματοποίηση επενδύσεων, στην αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και κατά συνέπεια στην αύξηση του ΑΕΠ.

Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει προς το χειρότερο. Τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες, τις έχουν οδηγήσει στη μείωση της χρηματοδότησης, η οποία θα συνεχισθεί και το 2012. Συνέπειες αυτής της μείωσης χρηματοδότησης είναι οι εξής:

-Η  σημαντική μείωση του δείκτη ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας που θα οδηγήσει σε σημαντική συρρίκνωση του ΑΕΠ της χώρας.

-Παράλληλα, η πτώση του ΑΕΠ και της ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας ως επακόλουθο της έλλειψης ρευστότητας στην αγορά θα επηρεάσει αρνητικά και την αγορά εργασίας. Η απασχόληση θα μειωθεί ενώ αντίστοιχα η ανεργία θα ανέλθει, σύμφωνα με μελέτες, ίσως και άνω του 20%.

 

ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΟ 2012

Πως αναμένεται να αντιδράσουν οι διοικήσεις των τραπεζών στο νέο αυτό τοπίο:

 

Α) Μείωση κόστους λειτουργίας

Ο αγώνας δρόμου στον οποίο θα επιδοθούν οι τράπεζες προκειμένου να βρουν την απαραίτητη κεφαλαιακή επάρκεια αλλά και να αποφύγουν την κρατικοποίηση τους  περιλαμβάνει σημαντικά μέτρα τα οποία αφορούν το λειτουργικό τους κόστος.

Και στο 2012 θα υπάρξουν ζημιές στους ισολογισμούς των εγχώριων τραπεζικών ιδρυμάτων, τα οποία θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε σημαντικές μειώσεις του κόστους λειτουργίας τους. Σε αυτή την κατεύθυνση θα υπάρξει μείωση του δικτύου των καταστημάτων και περικοπή του μισθολογικού κόστους τόσο με απομάκρυνση προσωπικού όσο και με μειώσεις μισθών.

∟ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΘΑ ΣΥΡΡΙΚΝΩΘΕΙ

Ως προς το δίκτυο καταστημάτων, η μείωση θα πραγματοποιηθεί με βάση γεωγραφικά κριτήρια (υπερβολική συγκέντρωση υποκαταστημάτων σε μία περιοχή) και οικονομικά κριτήρια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαδικασία συγχώνευσης Alpha και Eurobank η οποία υπολογίζεται πως θα έχει ως αποτέλεσμα το κλείσιμο 150-200 καταστημάτων καθώς παρατηρείται σε πολλές περιοχές αλληλοεπικάλυψη δικτύου. Πρωταγωνιστές των εξελίξεων θα είναι οι Ελληνικές τράπεζες, καθώς τα ξένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προχώρησαν ήδη σε σχετικές κινήσεις μέσα στο 2011 όπως η αποχώρηση της BNP Paribas και το κλείσιμο 35 καταστημάτων από τη Citibank. Η Millennium σκοπεύει να συρρικνώσει σημαντικά (περίπου 35 καταστήματα) το δίκτυό της. Η Emporiki θα προχωρήσει επίσης σε μειώσεις καταστημάτων και προσωπικού, καθώς ο στρατηγικός σχεδιασμός της μητρικής εταιρείας Crédit Agricole περιλαμβάνει μείωση περίπου 2.400 θέσεων εργασίας στη Γαλλία και το εξωτερικό.

∟ ΤΟ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΘΑ ΠΕΡΙΚΟΠΕΙ

Ως προς το μισθολογικό κόστος, η αρχή έγινε από το 2011 με τους υπαλλήλους των κρατικού μετοχικού ενδιαφέροντος τραπεζών, ATEbank και Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, αλλά και οι τράπεζες που θα ενταχθούν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (όπως έχει ήδη γίνει με την Proton Bank). Θετικό είναι ότι οι διοικήσεις των Ελληνικών Τραπεζών δεν θέλουν και δεν σκοπεύουν να προχωρήσουν σε μείωση στους μισθούς των υπαλλήλων τους από τη νέα χρονιά ανάλογη αυτής που ισχύει για τις ΔΕΚΟ. Σημειώνεται ότι οι μειώσεις στις ΔΕΚΟ μπορούν να αγγίξουν ακόμα και το 35% ανάλογα το μισθό και την θέση που κατέχει ό κάθε υπάλληλος έτσι ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του προϋπολογισμού του 2012.

Παράλληλα και οι ιδιωτικές τράπεζες προχωρούν σε κινήσεις μείωσης του μισθολογικού κόστους. Τέσσερις τράπεζες έχουν προχωρήσει ήδη σε γνωστοποίηση των προθέσεων τους, για μειώσεις από 10% έως 20%, στους συλλόγους εργαζομένων τους.

Ειδικότερα, η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας ανακοίνωσε την ανάγκη μείωσης του μισθολογικού κόστους κατά 150 εκατ. ευρώ το χρόνο, χωρίς να ανοίξει περαιτέρω τα χαρτιά της.

Η Τράπεζα Πειραιώς ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προχωρήσει σε μεσοσταθμική μείωση της τάξης του 12%, με στόχο να εξοικονομήσει 50 εκατ. ευρώ το χρόνο από το κόστος μισθοδοσίας. Παράλληλα, ενημερώνει ότι θα προχωρήσει σε τετραήμερη εργασία, στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να υπάρξει μείωση αποδοχών επειδή προσκρούει στα ελάχιστα όρια της συλλογικής σύμβασης.

Η Emporiki ζήτησε μειώσεις στις αποδοχές κατά 10%, από την επιχειρησιακή σύμβαση, από τις οποίες εξαιρούνται οι υπάλληλοι που έχουν μηνιαίες αποδοχές κάτω από 1.400 ευρώ μεικτά, ενώ βάζει και ανώτατο πλαφόν μισθού (διευθυντών) τα 6.000 ευρώ μεικτά.

Τέλος, η Geniki έχει ζητήσει μειώσεις των αποδοχών κατά 15% και η διαδικασία εκκρεμεί στον ΟΜΕΔ. Oι συνταξιούχοι της τράπεζας δεν λαμβάνουν πλέον επικουρικές συντάξεις.

Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει μια σημαντική παρατήρηση. Επειδή υπάρχει έντονη παραφιλολογία και παραπληροφόρηση, πολλές φορές σκόπιμα, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί πως σε καμία τράπεζα δεν έχει υπάρξει συμφωνία με τους συλλόγους εργαζομένων και δεν έχουν εφαρμοστεί οι παραπάνω μειώσεις.

 

Β) Πώληση θυγατρικών στο εξωτερικό

Έκτος των παραπάνω κινήσεων οι Ελληνικές τράπεζες που διαθέτουν θυγατρικές στο εξωτερικό θα αντιμετωπίσουν το φάσμα πώλησης τους, έναντι εξαιρετικά χαμηλού τιμήματος.

Το πολύ άσχημο οικονομικό κλίμα παγκοσμίως και η ανάγκη κεφαλαιακής επάρκειας οδηγούν πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες σε «επιθετικές» πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, δημιουργώντας συμφόρηση στην αγορά. Η καθυστέρηση των εγχώριων τραπεζών να αναλάβουν δράση –κάτι που τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και η τρόικα ζητούσαν επίμονα από το 2010– μπορεί να αποδειχτεί μοιραία. Με δεδομένη την οικονομική κρίση, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν και σε τι τιμές θα μπορέσουν να διαθέσουν περιουσιακά τους στοιχεία, με τον κλάδο να συρρικνώνεται, την παγκόσμια οικονομία να κλυδωνίζεται και τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες να σπεύδουν να πουλήσουν επίλεκτα περιουσιακά στοιχεία προκειμένου να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους. Η πορεία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου δυσχεραίνει περαιτέρω το εγχείρημα.

∟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ 2012

Η Εθνική Τράπεζα προωθούσε την πώληση του 20% της Finansbank από το 2010, αλλά μετέθεσε χρονικά το εγχείρημα αναμένοντας καλύτερες συνθήκες στην αγορά, ωστόσο σήμερα η κατάσταση έχει επιβαρυνθεί σημαντικά. Πρέπει να τονιστεί ότι αυτή την στιγμή η Finansbank είναι ουσιαστικά το μόνο κερδοφόρο κομμάτι του ομίλου της Εθνικής Τράπεζας και η πώληση της θα έχει πολύ άσχημα αποτελέσματα στους μελλοντικούς ισολογισμούς. Αντίστοιχα, η πώληση της Piraeus Bank στην Αίγυπτο, η οποία δεν ολοκληρώθηκε στο παρά πέντε, αποδίδεται στην αβεβαιότητα για το πολιτικό μέλλον της αραβικής χώρας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι για την απόκτηση της Finansbank έχει επιδείξει σοβαρό ενδιαφέρον η HSBC, ενώ έκθεση της Deutsche Bank αναφέρει ότι για τη θυγατρική της Eurobank στην Τουρκία –την οποία προσπαθεί να πουλήσει– έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον μια τράπεζα από το Κουβέιτ (Burgan Bank), καθώς και όμιλοι από τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή. Το κρίσιμο ζήτημα βέβαια είναι σε τι τιμή θα πραγματοποιηθούν οι συναλλαγές.

Το 2011, από την πώληση της Polbank η Eurobank κατέγραψε προ φόρων έσοδο 230 εκατ. ευρώ ενώ η πώληση της Marfin Bank Australia προσέφερε στη Marfin Popular έκτακτο έσοδο 53 εκατ. ευρώ.

Το σίγουρο είναι πως η  πώληση περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό, θα περιορίσει σημαντικά την εξωστρέφεια των Ελληνικών Τραπεζών, εμποδίζοντας την απόκτηση μεριδίων αγοράς και επηρεάζοντας αντίστοιχα την κερδοφορία και τα έσοδα τους στο μέλλον. Η στρατηγική ανάπτυξης των Ελληνικών Τραπεζών στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη θα επηρεαστεί ανεπανόρθωτα.

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στο σημερινό περιβάλλον, καταλυτικός θα είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Μία πιο επιθετική πολιτική, από την πλευρά της, θα μπορούσε να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, τη μείωση των επιτοκίων και επιπλέον προγράμματα στήριξης της μακροπρόθεσμης ρευστότητας των τραπεζών (LTROs). Οι ενέργειες αυτές θα βοηθούσαν, στο σύνολο του, το Ευρωπαϊκό Τραπεζικό Σύστημα και κατά συνέπεια και τις Ελληνικές Τράπεζες. Σε εθνικό επίπεδο, θεωρείται δεδομένη η προσφυγή αρκετών Ελληνικών Τραπεζών στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) προκειμένου να μπορέσουν να αντλήσουν τα απαραίτητα κεφάλαια, με αντίτιμο βέβαια την πιθανή κρατικοποίηση τους. Επίσης μέσα στο 2012 θα ανοίξει ο χορός των συγχωνεύσεων και των στρατηγικών συμμαχιών μεταξύ των Ελληνικών τραπεζών ώστε το πέρασμα στο 2013 να βρει τον κλάδο με λιγότερα μέλη. Οι παραπάνω ενέργειες (προσφυγή στο ΤΧΣ, συγχωνεύσεις και στρατηγικές συμμαχίες), που αποτελούν μονόδρομο για το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα, θα πρέπει να γίνουν για να σταθεροποιηθεί το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα και να ξεκινήσει πάλι να λειτουργεί.

 

◘ Νικήτας Δημητρόπουλος

Investment & Technology Solutions 9/1/2012

Απαγορεύεται η ολική αναδημοσίευση, ή μερική αντιγραφή κειμένων και γενικότερα πληροφοριών που περιέχονται στις σελίδες του ιστοχώρου capitalinvest χωρίς την σχετική άδεια.